KİŞİLİK BOZUKLUKLARINI ANLAMAK

Decorating

Online Terapi

Nedir?

KİŞİLİK BOZUKLUKLARINI ANLAMAK

KİŞİLİK BOZUKLUKLARINI ANLAMAK

Kişilik; düşünme, hissetme ve davranma biçimimizin görece kalıcı tarafıdır. Zorlanan, kırılgan, yoğun duygular yaşayan bir kişiliğe sahip olmak, başlı başına bir “bozukluk” anlamına gelmez.

Hepimizin daha duygusal, daha mesafeli, daha dışa dönük ya da daha içe dönük olduğu tarafları vardır. Bu farklılıklar insan olmanın doğal bir parçasıdır.

Önemli olan; bu kişilik özelliklerinin, sizin ve çevrenizin yaşamını ne kadar zorlaştırdığı ve esnek olup olmadığıdır

Kişilik Bozuklukları Günlük Hayatı Nasıl Etkiler?

Kişilik örüntüleri en çok ilişkilerde, duyguları düzenlemede ve benlik algısında kendini gösterir.

Kişi bazen çok yoğun ve ani öfke patlamaları yaşayabilir, terk edilme korkusuyla ilişkilerde aşırı yakın ya da aşırı mesafeli davranabilir, güvenmekte zorlanabilir.

Bazı kişiler için kurallara, mükemmelliğe ve kontrol etmeye aşırı ihtiyaç; bazıları içinse kimlik karmaşası, boşluk ve anlamsızlık hissi ön planda olabilir.

Tüm bunlar, kişinin kendisine ve çevresine yük gibi gelebilir; iş, okul ve sosyal hayatta tekrarlayan sorunlara yol açabilir.

Kimlerde Görülebilir?

Kişilik bozuklukları yalnızca hayatında sorunları fazla olan ya da “hayatı dağılmış” insanlarda görülmez. İş sahibi, ilişkisi olan, akademik olarak başarılı pek çok kişi de kişilik örüntüleri nedeniyle içten içe ciddi zorluklar yaşayabilir.

Genetik yatkınlık, çocukluk dönemindeki bağlanma deneyimleri, travmatik yaşantılar, duygusal ihtiyaçların görülmemesi, aşırı eleştirel ya da kaotik ortamlar kişilik gelişimini etkileyebilir.

“Benim yaşadıklarım o kadar kötü değildi, o yüzden böyle hissetmemem gerekir” demek çoğu zaman kendimizi küçümsemekten ibarettir. Herkes, kendi hikâyesinin ağırlığını taşır.

Kişilik Ne Zaman Bozukluk Haline Gelir?

Kişilik bozukluğundan söz edebilmek için bazı noktalar önemlidir:

• Duygu, düşünce ve davranış kalıpları uzun süredir devam ediyorsa,

• Farklı durumlarda bile hep aynı katı biçimde ortaya çıkıyorsa,

• İlişkilerde, iş–okul hayatında ya da kendilik algınızda belirgin sıkıntı yaratıyorsa,

• Siz ya da çevreniz bu örüntüler nedeniyle sürekli çatışma, kriz ve hayal kırıklığı yaşıyorsanız,

kişilik bozukluğu olasılığı gündeme gelebilir.

Bu tablo, “kişiliğiniz bozuk” şeklinde yargılamak için değil; hangi alanlarda destekle değişim mümkün olabileceğini görmek için kullanılır.

Kişilik Bozuklukları Hakkında Yanlış Bilinenler

“Kişilik bozukluğu olan insanlar tehlikelidir”, “manipülatiftir”, “asla değişmezler” gibi genellemeler yanlıştır ve damgalayıcıdır.

Bu tanılar, insanları kategorilere ayırmak için değil; yaşanan zorlukları anlamak, adlandırmak ve tedavi planlamak için kullanılır. Her kişilik yapısı, hem güçlü hem de zorlayıcı taraflar barındırır.

Bir etiket, bütün kimliğinizi tanımlamaz. Siz, tanıdan çok daha fazlasısınız.

Ne Zaman Profesyonel Destek Gerekir?

• Benzer ilişki problemlerini tekrar tekrar yaşıyor,

• Bir gün çok iyi, ertesi gün aşırı kötü hissediyor, duygularınızda hızlı iniş çıkışlar yaşıyor,

• Kendinizi bazen çok değersiz, bazen de aşırı güçlü ve dokunulmaz hissediyor,

• Boşluk, anlamsızlık, kimlik karmaşası, kendine zarar verme düşünceleri ya da davranışlarıyla mücadele ediyorsanız,

bunu tek başınıza taşımak zorunda değilsiniz.

Uzun süreli psikoterapi, kişilik örüntüleriyle çalışmak için önemli bir alandır. Gerekli durumlarda psikiyatrist desteğiyle ilaç tedavisi de sürece eklenebilir.

KİŞİLİK ÖRÜNTÜLERİNİ KEŞFETMEK

Bazı insanlar için hayat, benzer senaryoların farklı oyuncularla tekrar etmesi gibi hissedilir. İlişkiler değişir, şehirler değişir, koşullar değişir ama içteki duygu hep aynıdır: “Yine aynı noktaya geldim.”

Kişilik örüntüleri; çocukluktan bugüne taşıdığımız inançlar, duygular ve baş etme yollarının birleşimidir. Bir zamanlar bizi koruyan bu yollar, bugün fark etmeden kendimize zarar veren kalıplara dönüşmüş olabilir.

Bu kalıpları görmek, onlardan “kurtulmak”tan çok, onları anlamak ve yerine daha işlevsel yollar koyabilmekle ilgilidir. Farkındalık, değişimin ilk adımıdır.

Online Terapi

Eğer

• kendinizi sürekli suçlayan, yetersiz ya da değersiz hissediyorsanız,

• ilişkilerinizde ya çok fazla veriyor ya da bir anda tamamen geri çekiliyorsanız,

• kırıldığınızı, öfkelendiğinizi ya da incindiğinizi ifade etmekte zorlanıyor, bunun yerine patlama ya da içe kapanma yaşıyorsanız,

bu görünmez örüntüler devrede olabilir.

Bu, “ben bozuk biriyim” demek değildir. Kendinizi tanımak, ihtiyaçlarınızı fark etmek ve duygularınızı düzenleyebilmek öğrenilebilir becerilerdir. Terapi, kişilik örüntülerinizi yargılamadan inceleyebileceğiniz ve yeni yollar deneyebileceğiniz güvenli bir alan sunar

Kişilik Bozukluklarının Belirtileri Nelerdir?

Yoğun ve dalgalı duygulanım, ani ve uç tepkiler, terk edilme ve reddedilme korkusu, ilişkilerde idealize etme–yerine koyma döngüleri, güvensizlik, aşırı kontrol etme ya da tam tersi sınır koyamama sık görülen işaretlerdir.

Bazı kişilerde içe kapanma, duygulardan kopma, sosyal ortamlardan kaçınma; bazılarında ise dürtüsel davranışlar (ani harcamalar, öfke patlamaları, riskli davranışlar) ön plana çıkabilir.

Kişilik Bozukluklarına Neler Yol Açabilir?

Tek bir sebep yoktur. Genetik yatkınlık, mizaç özellikleri, çocuklukta bakım verenlerle kurulan bağın niteliği, duygusal–fiziksel–cinsel ihmal ve istismar, sürekli eleştirilen ya da aşırı korunan bir ortamda büyümek etkili olabilir.

Erken dönemde öğrenilen “kendimle ve dünyayla ilgili inançlar”, zamanla kişiliğin temel yapı taşlarına dönüşür. Bu taşlar oldukça sertleştiğinde, değişim zorlayıcı hissettirebilir.

Neden Değişmek Bu Kadar Zor Geliyor?

Yıllar boyunca tekrarlanan düşünce ve davranış kalıpları, bir noktadan sonra “ben buyum” hissi yaratır. Bu kalıplar çoğu zaman, geçmişte sizi korumaya çalışan uyum çabalarının ürünüdür.

Bugün artık işe yaramıyor olsalar da, bilinçdışı bir düzeyde “beni ayakta tutan şey bu” gibi algılanabilirler. Bu nedenle değişim hem umut verici hem de korkutucu gelir; bir tarafınız ilerlemek isterken, diğer tarafınız geri çekilebilir.

Terapi, bu ikili çatışmayı güvenli bir ortamda anlamaya ve adım adım yeni yollar denemeye yardımcı olur.

Kişilik Bozuklukları Tedavi Edilebilir mi?

Evet. Şema terapi, diyalektik davranış terapisi (DBT), mentalizasyon temelli terapi (MBT) ve psikodinamik yaklaşımlar gibi uzun soluklu psikoterapi yöntemleri kişilik bozukluklarının tedavisinde etkilidir.

Tedavide amaç, “kişiliği kökten değiştirmek” değil; duyguları düzenleme becerisini güçlendirmek, ilişkilerde daha sağlıklı sınırlar kurmak ve kendinize yönelik bakışı daha şefkatli ve gerçekçi hale getirmektir.

Zaman, emek ve süreklilik gerektirse de; kişilik örüntüleriyle çalışmak, hayat kalitesinde belirgin ve kalıcı değişimler yaratabilir.

BLOG